NHÂN DỊP MẠC NGÔN ĐOẠT GIẢI NOBEL, LẠI GỌI HỒN "MA CHIẾN HỮU"

Mạc Ngôn đoạt giải Nobel Văn học

Tác giả "Báu vật của đời" trở thành nhà văn gốc Trung Quốc thứ hai và là tác giả châu Á thứ sáu giành được giải thưởng uy tín bậc nhất thế giới này.

Ủy ban Nobel Văn học ca ngợi Mạc Ngôn (Mo Yan) là tác giả "kết hợp được chủ nghĩa hiện thực huyền ảo với truyện kể dân gian, lịch sử và cuộc sống đương đại" trong các trang văn của mình.

Đây được coi là sự vinh danh xứng đáng với nhà văn 67  57 tuổi, tác giả của hàng loạt tiểu thuyết đồ sộ, chứa đựng tư tưởng lớn và có tầm ảnh hưởng rộng rãi đến Trung Quốc và cả thế giới như: Báu vật của đời, Cao lương đỏ, Đàn hương hình, Củ tỏi nổi giận, Rừng xanh lá đỏ... Sáng tác của Mạc Ngôn không chỉ được dịch và xuất bản nhiều thứ tiếng mà còn được chuyển thể thành các bộ phim gây tiếng vang trên thế giới.

Nhà văn Mạc Ngôn.

  

Mạc Ngôn (sinh ngày 17/2/1955) là bút danh của nhà văn nổi tiếng Trung Quốc Quản Mạc Nghiệp (Guan Moye). Ông được đánh giá là “một trong những nhà văn nổi tiếng, có ảnh hưởng sâu rộng tới tất cả nhà văn Trung Quốc”. Ông cũng được so sánh với những văn hào như Franz Kafka hay Joseph Heller. Mạc Ngôn sinh tại thành phố Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc trong một gia đình nông dân. Thời kỳ Cách mạng văn hóa, ông làm việc trong một nhà máy sản xuất dầu. Mạc Ngôn tham gia quân đội ở tuổi 20 và bắt đầu viết khi ở trong quân ngũ vào năm 1981. Ba năm sau đó, Mạc Ngôn trở thành giảng viên Khoa Văn học của Học viện Văn hóa Quân đội. Bút danh của Mạc Ngôn trong tiếng Trung Quốc có nghĩa là “không nói” được ông lấy khi viết cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình. Ông chọn bút hiệu này để nhắc nhở bản thân mình kiệm lời.

Các tác phẩm của Mạc Ngôn thường chứa đựng những bình luận xã hội, được cho là chịu ảnh hưởng mạnh mẽ quan điểm chính trị của Lỗ Tấn và chủ nghĩa hiện thực huyền ảo của Gabriel Garcia Marquez. Những câu chuyện thường có bối cảnh gần quê hương ông, thành phố Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc.

Mạc Ngôn là tác giả khá gần gũi với độc giả Việt Nam. Phần lớn các tác phẩm của ông đều đã được dịch ra tiếng Việt. Hồi tháng 11/2011, Hội Nhà văn Hà Nội vừa tổ chức hội thảo về cuốn "Báu vật của đời" của ông.

Nguồn: VNE.

Ba năm trước, cuốn "Ma chiến hữu" của Mạc Ngôn đã gây xôn xao cộng đồng mạng Việt Nam. 
Có thể kể tên một số bài viết sau đây:

- Đông La: Đọc "Ma chiến hữu" của Mạc Ngôn 
- Bảo Ninh: Đọc "Ma chiến hữu" 
- Vũ Ngọc Tiến: Đâu là hồn cốt "Ma chiến hữu" 
- Người Buôn Gió: Bàn về "Ma chiến hữu"
- Trang Hạ: "Ma chiến hữu" và lỗ đen trong xuất bản

- “Ma chiến hữu” - Cộng đồng blogs lên tiếng và lệnh thu hồi sách 
-  “Ma Chiến Hữu” trong cuộc chiến biên giới 1979

-  ‘Ma chiến hữu’ gây xôn xao cộng đồng mạng tại Việt Nam
-  Ma Chiến Hữu: vài vấn đề về lịch sử, đạo đức và chính trị
-  Đối thoại với các linh hồn: Đọc Ma chiến hữu của Mạc Ngôn 

Xin trích một số ý kiến từ các bài nêu trên:

Ma Chiến Hữu mà gặp phải tư duy kiểu như vậy biên tập thì ngay từ năm 2004, nguyên bản tiếng Hoa, đã không thể ra mắt độc giả Trung Quốc. Bởi vì cuốn sách này không "tụng ca" cái gì cả, chẳng minh hoạ cái gì hết, trong sách chỉ là hiện thực về thân phận người lính và nông dân nghèo khổ bị thời cuộc xô đẩy hiện lên từ cách nhìn của Mạc Ngôn. 

Bảo Ninh 

Càng đọc kỹ, tôi càng thêm khẳng định “Ma Chiến Hữu” là tác phẩm Mạc Ngôn phản đối cuộc chiến tranh Trung-Việt (2/1979) rất vô nghĩa và bẩn thỉu.

Dường như nhiều người chưa đọc hoặc đọc không kỹ, chỉ bám vào mấy lời PR của Nxb Văn Học ở đầu cuốn sách nên đã kết tội oan tác giả và tác phẩm. Cái gọi là “Một cách ca tụng riêng về chủ nghĩa anh hùng” như lời Nxb viết, nực cười thay đó lại là cách viết mỉa mai của Mạc Ngôn về việc người ta đem khái niệm chủ nghĩa anh hùng rất chung chung, mơ hồ làm thứ "doping" tinh thần cho những người lính nông dân mỏng học, nghèo xác để họ mù quáng lao vào cuộc chiến tàn khốc với Việt Nam mà thôi. Lừa lọc và giả trá là bản chất thâm căn cố đế của những kẻ chủ mưu gây nên cuộc chiến này.

Mạc Ngôn là cây bút nổi tiếng trong văn đàn Trung Quốc đương đại, song không phải bất cứ tác phẩm nào của ông cũng đều là kiệt tác. Tôi rất đồng ý với TS Nguyễn Xuân Diện cho rằng “Ma Chiến Hữu” là một trong những cuốn sách xuống tay nhất của Mạc Ngôn. Ở tác phẩm này ông sử dụng bút pháp thả nổi sự kiện kết hợp với hiện thực kỳ ảo đã không thành công. 

Vũ Ngọc Tiến

Ma Chiến Hữu đúng ca ngợi chủ nghĩa anh hùng thật như bìa sách nói. Miêu tả các trận đánh của Tiền Anh Hào và đồng đội làm người đọc cảm giác họ đang chiến đấu ở phía Nam Trung Quốc, chứ không phải trên đất nước người khác. Chiến đấu để bảo vệ tổ quốc họ chứ không phải sang xâm chiếm giết dân lành, phá nhà cửa. Với miêu tả lập lờ thế này người đọc Trung Quốc làm sao mà lên án chiến tranh 1979 đó là phi nghĩa. Khi cuốn sách không hề ghi địa danh, thậm chí trận đánh ác liệt xảy ra trên một cái đồi sách ghi là Không tên.

Người Buôn Gió

Tóm lại, qua Ma chiến hữu, Mạc Ngôn cho thấy Cuộc chiến tranh Biên giới 1979 là vô nghĩa nên đã gây ra những cái chết vô nghĩa, và hành động “bảo vệ Tổ quốc” của những người lính cũng không thực sự được coi là “vinh quang” vì họ đã không được gì khi “chiến thắng trở về” và hoàn toàn bị bỏ rơi, sống lam lũ, bần hàn, sau cuộc chiến.

Mặc dù tác giả Mạc Ngôn là người “phía bên kia chiến tuyến”, nhưng tác phẩm không hề có một ý nào gây nên thù hận Việt – Trung và cũng không hề có một dòng kích động nào đối với độc giả của cả hai bên.

Còn sự xuất bản cuốn sách Ma chiến hữu thì đúng là đã sai ở cái bìa, những ông biên tập đã để câu “Một cách ca tụng riêng về chủ nghĩa anh hùng” ở ngoài bìa bên cạnh bức vẽ hình ảnh đội quân TQ xâm lấn biên giới, quần áo xanh biếc, đội ngũ chỉnh tề, súng chắc trên vai, sẵn sàng chiến đấu với “quân địch”, rõ ràng là các vị đã biến cuốn sách chống chiến tranh thành cuốn ca ngợi kẻ thù giết đồng bào mình.

Đông La

Thực chất, “Ma Chiến Hữu” đã được Mạc Ngôn viết xong từ 17 năm trước và được NXB Văn Học xuất bản cách đây tròn một năm, nó chưa hẳn đã là “món quà cho kỷ niệm ba mươi năm Chiến tranh biên giới 1979″ như nhiều bạn đọc đồn đại.
.

Tuy nhiên “Ma chiến hữu” chứa đựng những thông điệp đã vượt quá khuôn khổ của văn học, khiến nhiều bạn đọc, trong đó có tôi, bất bình với tác phẩm này. Sau khi đọc và so sánh với nguyên tác tiếng Hoa “Chiến hữu trùng phùng”, tôi nhận thấy lỗi nghiêm trọng không đến từ cuốn sách này mà lại đến từ đơn vị xuất bản, cụ thể là từ người dịch, người tổ chức bản thảo và biên tập của Công ty văn hoá Phương Nam (PNC).

Trang Hạ

Nhân dịp này, xin đăng tải lại bài viết của tác giả Nguyễn Xuân Diện về cuốn tiểu thuyết "Ma chiến hữu" của Mạc Ngôn, do Nxb Văn học ấn hành.
Ý kiến của tôi về  cuốn "Ma chiến hữu"

Nguyễn Xuân Diện

Sau khi dư luận xôn xao về cuốn sách Ma chiến hữu do Nxb Văn học ấn hành. Sáng hôm thứ Hai (23.2.2009) tôi đã kiếm được cuốn Ma chiến hữu tại Nguyễn Xí (HN). Cuốn này hiện còn rất nhiều, và bạn đọc không quan tâm lắm, nên xuất bản từ tháng 2 năm 2008 đến nay vẫn còn trên giá. Tôi mua 3 cuốn (mỗi cuốn 18 ngàn) để đọc và tặng bạn bè. Cho đến nay, tôi chưa có trong tay bản tiếng Hoa của Ma Chiến hữu. Sau khi đã đọc cuốn sách, tôi có ý kiến như sau:

1. Ma chiến hữu là cuốn sách mỏng và xuống tay nhất trong các tác phẩm của nhà văn Trung Quốc Mạc Ngôn.

2. Tác phẩm này đúng là viết về những người đã hy sinh vào tháng hai năm một ngàn chín trăm bảy mươi chín(tr.13), tức là viết về chiến tranh biên giới Việt - Trung. Những nhân vật trong tác phẩm là những hồn ma của những chiến sỹ trong lực lượng Giải phóng quân TQ đều đa số xuất thân từ các vùng nông thôn nghèo khổ của TQ, và (trong tác phẩm) họ thực sự bị sốc khi biết rằng Bộ Ngoại giao đưa tin về mối quan hệ hai nước Trung Quốc và Việt Nam đã bắt đầu bình thường hóa và họ cảm thấy cái chết thật là oan uổng(tr. 56).

3. Tác phẩm Ma Chiến Hữu của Mạc Ngôn là một tác phẩm mang tính chất phản chiến, tức là phản đối chiến tranh Trung - Việt bằng một giọng văn khá hài hước, và đằng sau tác phẩm là nỗi niềm cảm thông đối với các gia đình có con em chết trận trong cuộc chiến với VN, qua đó thể hiện tiếng nói của nhà văn với nhà cầm quyền Trung Quốc trong việc gây ra cuộc chiến tranh vô lý này.

4. Mặc dù tác giả Mạc Ngôn là một người Hoa, viết về cuộc chiến Trung - Việt, tháng 2 năm 1979, và mặc dù có những đoạn viết về tinh thần và sự anh hùng của người lính TQ, nhưng tác phẩm không gây nên thù hận Việt - Trung, không kích động độc giả của mỗi bên, và theo tôi, đây là tác phẩm viết rất khéo về chiến tranh nói chung và chiến trang Việt - Trung năm 1979 nói riêng. 

5. Cuốn sách được dịch và xuất bản vào tháng 2 năm 2008 tại Nxb Văn học. Qua việc đưa lời đề từ của tác phẩm ra bìa 4, Nxb Văn học đã giới thiệu cuốn sách như một tác phẩm có nội dung kích động độc giả Việt Nam. Việc không ghi thể loại của tác phẩm là tiểu thuyết, truyện ngắn, hay truyện vừa ở ngay sau tên sách cũng là một cách làm P.R thiếu hiểu biết và non kém về văn học và chính trị của Ban Giám đốc Nxb Văn học cũng như của những người trực tiếp phụ trách việc đưa bản dịch đến với bạn đọc.

6. Với những lý do trên, đặt trong bối cảnh của chính trị và xã hội Việt Nam lúc này, và cũng đặt trong bối cảnh nhiều tác phẩm văn học - nghệ thuật (văn học, mỹ thuật, sân khấu...) viết về cuộc chiến tranh Việt - Trung tháng 2 năm 1979 đã và đang bị cấm đoán hiện nay (như Rồng đá của Vũ Ngọc Tiến chẳng hạn) thì việc để cho xuất bản và lưu hành tác phẩm này là không nên. Vì thế, theo tôi, đã thu hồi Rồng đá thì nên thu hồi cuốn Ma chiến hữu, hoặc cho phép lưu hành trở lại Rồng đá để biểu thị tinh thần nhất quán trong công tác quản lý hiện nay.

HN, 25.2.2009
Nguyễn Xuân Diện

Nguồn: Trần Nhương.com