GS. Trần Đình Sử: HAI CON CHIM - HAI THỜI ĐẠI

Hai con chim, hai thời đại

Trần Đình Sử

 

Hôm nay tình cờ đọc trên trang blog của Trần Nhương bài thơ Vô đề của Vũ Duy Chu. 
Bài thơ như sau:

                       Chim nhảy nhót trong lồng
                       Hót từng hồi lanh lảnh
                       Ôi mê hoặc giam cầm
                       Chim quên mình có cánh.

Từ bài thơ này lại bắt gặp bài thơ của Bùi Minh Quốc, nhan đề  là :

                                            BI KỊCH HÓT

                               Tưởng bay ngàn dặm thơ
                               Hoá vòng vo nhảy nhót
                               Giữa cái lồng rất to
                               Tự đan bằng tiếng hót.

Chợt nhớ đến con chim của Quận He Nguyễn Hữu Cầu thế kỉ XVIII:

                       Chim oanh nọ vẫy vùng giậu bắc

                       Đàn loan kia túc tắc cành nam

                       Mặc bay đông ngữ tây đàm

                       Chờ khi phương tiện dứt dàm vân lung

                       Bay vút tận muôn trùng tiêu hán

                       Phá vòng vây bạn với kim ô

                        Giang sơn khách diệc tri hồ.

Ôi, sao mà chim của Nguyễn Hữu Cầu to khỏe, mạnh mẽ đến thế !

 

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, con chim của Tố Hữu cũng tràn đầy sinh khí và tinh thần tự do. 
Hãy xem con chim Tố Hữu tung bay trong những ngày tù ngục của đế quốc:

                       Rồi một hôm nào tôi thấy tôi,

                       Nhẹ nhàng như con chim cà lơi,

                        Say đồng hương nắng vui ca hót,

                        Trên chín tầng mây bát ngát trời.

Rồi Văn Cao, trong bài ca Đàn chim Việt:

                      Về đây khi gió mùa thơm ngát
                      Ôi lũ chim giang hồ
                      Bao cánh đang cùng dật dờ trên khắp cố đô
                      Từng đôi trên đất Bắc ríu rít ca …
                       Mờ mờ trong nắng ven trời
                      Chim reo thương nhớ chim ngân xa …
                       Hồn còn vương vấn về xưa
                      Về nơi hoàng hôn Thái Nguyên tung hoành
                      Từ Bắc Sơn kia thời tung cánh
                      Tới đây chim thấy lòng ngập ngừng
                       Nhớ ai trên mấy đồi Yên Thế
                       Kìa nước xa xa sông Gấm còn mịt mùng ngoài bến xuân

                      Chim đang bay qua Bắc sang Trung
                      Người Nam còn nghe lời chim nhắn lúc xa
                      Ai tha hương nghe réo rắt oanh ca
                      Cánh nhạn vào mây thiết tha
                      Lưu luyến một trời xa

Chao ôi, mới có hai trăm năm, tính từ Nguyễn Hữu Cầu, hay tính từ Tố Hữu, Văn Cao mới có sáu bảy chục năm, sao mà chim bây giờ yếu đuối, tội nghiệp, dặt dẹo khác xa chim thời xưa đến thế? Vì sao? Vì đâu? Hỡi đàn chim Việt thân yêu!

Dù sao đây cũng chỉ mới là mấy ví dụ nhỏ, có vẻ ngẫu nhiên, có thể còn có nhiều giống chim khác nữa. Tôi mong có bạn sinh viên nào, hay bạn học viên thạc sĩ nào, hãy làm một luận văn về biểu tượng chim trong thi ca hôm nay. Kết quả chắc sẽ cho ta nhiều điều thú vị.

Trong khi chờ đợi, tôi muốn có lời kêu gọi tha thiết này: Hỡi các loài chim Việt, hãy mạnh khỏe lên, cứng cáp lên, hãy tìm cách vỗ cánh, hướng tới trời cao bát ngát. Còn gì buồn hơn những con chim ỉu xìu?

9 – 7 – 2013

T.Đ.S

Nguồn: Trần Đình Sử blog